پایگاه تحلیلی خبری شعار سال

در ایران سخن‌گفتن از ارنست کاسیرر بدون نام‌بردن از استاد یدالله موقن دشوار است. وی با ترجمۀ برخی آثار مهم کاسیرر به فارسی و نیز نگارش کتابی دربارۀ او، نشان داد که مدرنیته و ارزش‌های روشنگری- دموکراسی، حقوق بشر، آزادی، تکثرگرایی و غیره- تنها راه مقابله با دیکتاتوری است. کاسیرر این امکان روشنگری برای مقابله با دیکتاتوری را پیش از شروعِ جنگِ جهانیِ دوم گوشزد کرده بود، که غرق‌شدنِ روشنفکرانِ آلمانی در انواعِ ایدئولوژی‌های چپ و راست و نسبت‌دادنِ تمامِ ضعف‌ها و بدی‌های جامعۀ مدرن به نظامِ سرمایه‌داری و، بدتر از آن، به مدرنیته سبب شد که چشم روشنفکران خیلی دیر بر این امکانِ بازدارنده گشوده شود.

ماکیاوللی هرچند به بی‌اخلاقی و توطئه‌چینی در سیاست شناخته می‌شود؛ اما واقعا اندیشه او این گونه نیست. در این مواقع باید آثار نیکولو ماکیاوللی را مطالعه کنیم.

کمتر نویسنده‌ای به بدنامی نیکولو ماکیاوللی وجود دارد. او را «شیطان» و «آموزگار شر» خوانده‌اند و نامش را مثل نوعی ناسزا یا نفرین، بر روی شریرانه‌ترین طرح‌ها و اقدامات سیاسی نهاده‌اند. اما مگر این سیاست‌مدار کارکشتۀ ایتالیایی چه می‌گفت که اینچنین جنجال‌آفرین شده بود؟ خودش جایی اعلام کرده است که من به جای خیال‌اندیشی، فقط از واقعیت‌ها حرف می‌زنم و واقعیت این است که سیاست‌مدار گاهی مجاز است دروغ بگوید، بی‌رحم‌ باشد، یا زیر قولش بزند. بااین‌حال این دعوا هنوز به نتیجه‌ای نرسیده است.

هرکس می‌خواهد ما را به کتاب‌خواندن ترغیب کند، معمولاً چند حرف کلیشه‌ای برای گفتن دارد: کتاب دیدت را وسیع می‌کند یا تجربۀ دیگران را در اختیارت می‌گذارد. اما واقعیت این است که این حرف‌ها فایده‌ای ندارد، مگر آنکه یک‌بار، هنگام خواندن یک کتاب، آن صاعقه به عمق جانتان بنشیند.